لوله‌های پلیمری لوله‌هایی هستند که با کشف خواص و مزایای آن‌ها، امروزه در صنعت و تاسیسات ساختمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این لوله‌ها به علت موادی که در ساخت‌شان به کار رفته، دارای خواص فیزیکی و شیمیایی گسترده بوده که توجه تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان را به خود جلب کرده است. تعدادی از پلیمر ها توانسته اند ویژگی های منحصر به فردی از خود نشان دهند و در تولید لوله های پلیمری کمک شایانی به صنعت کنند.
لوله های پلیمری در تاسیسات، لوله کشی منازل و ساختمان ها و همچنین سیستم های فاضلاب کاربرد فراوانی دارند و با توجه به مقاومت آن ها در برابر خوردگی، انعطاف پذیری، مواد اسیدی و بازی و گاز های خورنده توانسته اند جایگزین مناسبی برای لوله های فلزی گردند. اولین پلیمری که در بازار عرضه شد، نیترات سلولز نام داشت. بعد از آن، نایلون، پلی اتیلن، پلی پروپیلن، پلی بوتیلن و پلیمر های کریستال مایع به ترتیب روانه بازار شدند.
مزایای لوله پلیمری
پلیمرها جایگزین خوبی برای لوله‌های فلزی هستند که دچار خوردگی یا زنگ زدگی می‌شوند. این لوله‌ها سبک و ارزان بوده و نصب آن ها راحت است. البته علاوه بر مقاومت بالا در برابر خوردگی و ضربه می توان موارد زیر را به عنوان مزایای لوله های پلیمری نام برد:
-
- افت فشار کمتر
- انعطاف پذیری بالا
- نارسانای الکتریسیته
- خواص بهداشتی مانند مقاومت در برابر حملات میکروبیولوژی و رسوب‌پذیری ناچیز
لوله های پلمیری با وجود مزایای بسیاری که دارند تحمل چندانی در مقابل دما و فشار نداشته و اشتعال‌پذیر هستند که البته نسبت به مزایای زیادی که دارند همچنان در میان صنعت‌گران جز لوله‌های محبوب به شمار می‌روند. برای رفع این محدودیت، در برخی از لوله‌ها ترکیبی از پلیمر و فلز به کار بردند که بر اساس نوع کاربری آن، خواص فیزیکی، شیمیایی و مکانیکی لوله را تعیین می‌کنند.
به طور کلی، ساختار پلیمر از مولکول‌های آلی به نام منومر بوجود آمده است و طول متوسط آن به درجه پلیمریزاسیون و یا تعداد واحد تکراری که در زنجیره پلیمر وجود داشته بستگی دارد. فرایند پلیمریزاسیون یا بسپارش فرایندی است که در آن یک یا چند مونومر به پلیمر تبدیل می‌شوند. پلیمریزاسیون به دو صورت عمده افزایشی یا مرحله‌ای انجام می‌شود. در نوع افزایشی تعدادی از مونومر یا واحدهای تکراری جمع شده و مولکول پلیمر را به‌وجود می‌آورند. در نوع مرحله‌ای تعدادی مونومر با هم واکنش داده و پلیمرهای خطی را بوجود می‌آورند.
انواع لوله پلیمری
لوله پلیمری انواع مختلفی دارد که می توان از لوله های زیر نام برد:
- لوله پلی اتیلن (PE)
- لوله پی وی سی یا پلی وینیل کلراید (PVC)
- لوله پلی پروپیلن (PP)
- لوله پلی بوتیلن (PB)
- لوله پنج لایه
- لوله پوش فیت
- لوله کاروگیت
- لوله ABS
ساختار لوله‌های پلیمری
این لوله ها از پلیمرهای آلی که از نظر اثر پذیری در برابر حرارت متفاوت اند، تشکیل شده اند و به دو دسته گرمانرم ها (ترموپلاستیک‌ها) و گرماسخت ها (ترموست‌ها) تقسیم می‌شوند.
ترموپلاستیک ها (Thermoplastics): ترموپلاستیک که به پلاستیک حرارتی یا گرمانرم نیز معروف است یک ماده پلیمری که در اثر حرارت وارده منعطف و شکل پذیر می شود. این دسته از پلیمر ها را می توان بار ها ذوب نمود و دوباره جامد کرد. مواد اولیه لوله های پلی پرو پیلن (PP)، پی وی سی (PVC)، پلی اتیلن (PE)، ترموپلاستیک است. همچنین لوله هایی که در صنایع پتروشیمی برای ساخت لوله های تاسیساتی بکار برده می شوند از نوع ترموپلاستیک ها هستند.
ترموست ها (Thermosets): ترموست یا گرماسخت به پلیمر هایی گفته می شود که در اثر گرما ذوب نمی شوند بلکه در دماهای بسیار بالا به صورت برگشت ناپذیری تجزیه می‌شوند. این پلیمر ها را نمی توان مجددا حرارت داد و به اشکال دیگر تبدیل نمود. از جمله این پلیمر ها می توان به رزین پلی استر، وینیل استر، اپوکسی و غیره اشاره کرد.
